Spotkanie przedstawiciela zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia w Biurze Rady Europy w Warszawie w związku z ewaluacją działalności Komisji Weneckiej w Polsce

5 listopada 2021 r.  w Biurze Rady Europy w Warszawie prokurator Jacek Bilewicz, członek Zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia spotkał się z dwójką ewaluatorów z Dyrekcji Nadzoru Wewnętrznego Rady Europy oraz Centrum Usług Strategii i Oceny (Pani Teodora Lukovic oraz Pani Clara Burillo), biorących udział w misji Rady Europy w Warszawie, której tematem było zasięgnięcie opinii w przedmiocie działalności Komisji Weneckiej w Polsce.

 Prowadzona w ramach misji ocena koncentrowała się na kilku podstawowych wymiarach, w tym trafności, skuteczności oraz efektywności opinii Komisji Weneckiej nr 892/2017 w sprawie ustawy Prawo o prokuraturze, przyjętej na 113 Sesji Plenarnej Rady Europy, która miała miejsce w dniach 8 – 9 grudnia 2017 roku, a także wyzwaniach związanych z ewentualnym wdrożeniem opracowanych rekomendacji w przyszłości.

 Na wstępie prokurator Jacek Bilewicz poinformował ewaluatorów, że Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia aktywnie uczestniczyło w procesie oceny przepisów ustrojowych regulujących działalność polskiej prokuratury, które były przedmiotem badania Komisji Weneckiej. Jeszcze przed uczestnictwem Stowarzyszenia w wizycie wizyty studyjnej, która miała miejsce w dniach 25-26 października 2017 r., organizacja pozarządowa skupiająca niezależnych prokuratorów przekazała w ręce Przewodniczącego Komisji własną analizę wraz z zestawieniem uchylonych przepisów kształtujących ustrój prokuratury oraz tych, aktualnie obowiązujących.

Zdecydowana większość naszych uwag znalazła potem odzwierciedlenie w rekomendacjach organu Rady Europy, które obejmowały m.in. kwestie:

• rozdzielenia urzędów Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego,
• rozszerzenia składu Krajowej Rady Prokuratury o przedstawicieli społeczności akademickiej oraz społeczeństwa obywatelskiego,
• przyjęcia każdorazowo trybu konkursowego przy powołaniach na wyższe stanowiska służbowe,
• wymogu sporządzenia uzasadnienia polecenia wydanego w konkretnej sprawie oraz dostępu strony postępowania do wszelkich wydawanych poleceń,
• ograniczenia okoliczności, w których Prokurator Generalny może zlecić przeprowadzenie czynności operacyjnych, bezpośrednio związanych z toczącym się postępowaniem przygotowawczym,
• uchylenia regulacji wyłączających odpowiedzialność dyscyplinarną za decyzje podejmowane wyłącznie w interesie społecznym.

Po przyjęciu opinii Komisji Weneckiej przez Radę Europy jej treść została przez Stowarzyszenie przetłumaczona na język polski i opublikowana na stronie internetowej.

Prokurator Jacek Bilewicz zwrócił uwagę na to, że władze polskie nie wdrożyły rekomendacji Komisji Weneckiej w jakimkolwiek zakresie, pozwalającym chociażby na rozszerzenie dostępu stron do poleceń wydawanych w konkretnych sprawach pozostających w biegu. Wskazał, że dla Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia rekomendacje Komisji są punktem wyjścia do stworzenia od podstaw regulacji prawnych określających działalność nowej, niezależnej prokuratury.

Uczestnik spotkania zwrócił uwagę także i na to, że zakres opiniowania Komisji Weneckiej ograniczył się wyłącznie do przepisów ustrojowych określającej działalność prokuratury, składając jednocześnie postulat zaopiniowania przez Komisję Wenecką ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o prokuraturze, która, przewidując instytucję pozornej likwidacji wybranych jednostek, pozwoliła na dokonanie czystek kadrowych wśród oskarżycieli publicznych z dwóch najwyższych szczebli.

Mechanizm ten aktualnie ma zostać powielony przy „reformie” sądownictwa powszechnego oraz Sądu Najwyższego.

Prokurator Jacek Bilewicz zaproponował także, aby Komisja Wenecka, zwracając się do władz polskich oraz Ministra Sprawiedliwości podjęła czynności zmierzające do monitorowania procesu implementacji przyjętych w raporcie rekomendacji.

 Członkowie misji ewaluacyjnej byli także zainteresowani sytuacją polskich prokuratorów. Przedstawiciel Zarządu przedstawił cały zakres szykan stosowanych wobec  prokuratorów zrzeszonych w Stowarzyszeniu, który został opisany w najnowszym raporcie LSO pt. „Metoda kija – dobrozmianowy system szykanowania niezależnych prokuratorów”.