UCHWAŁA ZARZĄDU LSO w sprawie aktualnej sytuacji w prokuraturze

Uchwała zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia z dnia 8 grudnia 2024 r. w sprawie aktualnej sytuacji w prokuraturze.

Zarząd Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia wsłuchując się w głos członków stowarzyszenia wyrażony podczas spotkania roboczego w dniu 30 listopada 2024 roku, poświęconego aktualnej sytuacji w prokuraturze, wyraża głębokie zaniepokojenie wolnym tempem następujących w niej przemian, a w szczególności: polityką kadrową nadal niezapewniającą należytej obsady wakatów i nienależycie transparentną, brakiem kompleksowego rozwiązania kwestii powództw prokuratorów wytaczanych w związku z obniżeniem wynagrodzeń, sytuacją finansową pracowników prokuratury, wymagającą systemowego rozwiązania, a także brakiem rozliczeń niewłaściwych postaw prokuratorów.

Polityka kadrowa

W dalszym ciągu nienależycie funkcjonuje polityka kadrowa prokuratury. Widoczny jest brak wyraźnej koncepcji w zakresie równomiernego obciążenia pracą oraz zapewnienia doetatyzowania okręgów borykających się z brakami kadrowymi.
Na negatywną ocenę zasługuje brak konkursów na stanowiska funkcyjne oraz przewlekłość istniejących konkursów, zarówno na stanowiska prokuratorskie, jak i asesorskie. Długotrwałość ta skutkuje nadmiernym obciążeniem jednostek prokuratury, w których występują wakaty na stanowiskach orzeczniczych, przy równoczesnym, niekiedy wielomiesięcznym, oczekiwaniu kandydatów na objęcie tych stanowisk.
W ocenie Zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia przewlekłość procedur konkursowych, w tym zbyt długie oczekiwanie na publikacje w Monitorze Polskim obwieszczeń Prokuratora Generalnego o wolnych stanowiskach prokuratorskich, stanowi główny problem trudności kadrowych jednostek prokuratury, a właściwym sposobem jego rozwiązania będzie uproszczenie i skrócenie procedur oraz wykorzystanie w ich toku elektronicznego obiegu dokumentów. Zauważamy też, że  oczekiwanemu zwiększaniu liczby etatów orzeczniczych musi towarzyszyć zwiększenie liczby etatów urzędniczych w prokuraturze.

Jako budzące uzasadnione wątpliwości wskazujemy pozostawienie na niektórych stanowiskach funkcyjnych osób ściśle współpracujących, w latach 2016-2023, z ówczesnym kierownictwem prokuratury oraz czerpiących z tego tytułu wymierne korzyści, jak i dotychczas przeprowadzone przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego oraz Prokuratora Krajowego konkursy na istotne, z punktu widzenia budowy nowej prokuratury oraz kwestii międzynarodowych, stanowiska w prokuraturze. Wyniki tych konkursów, w szczególności na: urząd Delegowanego Prokuratora Europejskiego oraz eksperta krajowego delegowanego do Biura Prokuratora Międzynarodowego Trybunału Karnego, wskazują, iż komisje, które wyłoniły kandydatów, nie położyły właściwego nacisku na kwestie oceny spełniania przez kandydatów wymogu cechowania się niekwestionowaną niezależnością prokuratora. 

Zarazem pozytywnie oceniamy szereg zmian jakie nastąpiły w prokuraturze: systematyczne przywracanie zdegradowanych (pozbawionych w ubiegłych latach tytułów służbowych) prokuratorów na ich poprzednie stanowiska służbowe, dążenie kierownictwa prokuratury do obsadzania wakatów w najbardziej obciążonych prokuraturach, prace nad wprowadzeniem procedur antymobbingowych, ograniczenie wydawania poleceń w trybie art. 7 ustawy Prawo o prokuraturze, ustanie przymusowych delegacji prokuratorów z dnia na dzień poza miejsce zamieszkania, niekiedy kilkaset kilometrów od poprzedniego miejsca pracy. Te pozytywne zmiany nie są jednak w naszej ocenie jeszcze wystarczające, poza wyeliminowaniem wskazanych na wstępie nieprawidłowości dotyczących przewlekłości konkursów skutkujących brakiem należytej obsady stanowisk orzeczniczych, konieczna będzie likwidacja uznaniowych awansów na wyższe stanowiska służbowe oraz wprowadzenie transparentnych konkursów na te stanowiska, opartych na obiektywnych i jasnych kryteriach oceny kandydatów, a nadto przywrócenie kadencyjności stanowisk kierowniczych. Zdajemy sobie przy tym sprawę, że realizacja części z tych postulatów wymagać będzie zmian ustawowych, które są w naszej ocenie konieczne.

Wynagrodzenie prokuratorów i pracowników prokuratury

Negatywnie oceniamy brak ujednolicenia przez Prokuraturę Krajową praktyki postępowania w sprawach powództw prokuratorów wytaczanych w związku z obniżeniem wynagrodzeń za lata 2021 – 2023. Jak wynika z analizy dokonanej przez Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia, w oparciu o udostępnioną informację publiczną dotyczącą złożonych przez prokuratorów powszechnych jednostek prokuratury pozwów o zapłatę w związku z obniżeniem wynagrodzeń za lata 2021 – 2023, praktyka poszczególnych jednostek prokuratury była tutaj skrajnie niejednolita. Niektóre jednostki w żadnej sprawie nie odstępowały od wywodzenia środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia sądu uznającego zasadność powództwa i nie decydowały się na jego cofnięcie (pomimo, że roszczenia prokuratorów były przecież oczywiście słuszne), niektóre odstępowały od zaskarżania decyzji sądu, a niektóre (co oceniamy jednoznacznie pozytywnie) decydowały się na uznanie powództwa oraz w przypadku orzeczeń odstępowały od ich zaskarżenia a także cofały wniesione już środki zaskarżenia. W naszej ocenie jest to niezrozumiałe, prokuratura jest jednolita i wszystkie jednostki prokuratury powinny prezentować jednolite stanowisko, mające na celu zaspokojenie słusznych roszczeń prokuratorów.

Za bezwzględnie konieczne uważamy jak najszybszą poprawę warunków pracy i wynagrodzeń pracowników prokuratury, których blisko połowa otrzymuje wynagrodzenie w granicach najniższej pensji krajowej. Z zadowoleniem przyjmujemy decyzję obecnego kierownictwa prokuratury, zgodnie z którą pracownicy prokuratury otrzymają w grudniu 2024 r. znacznie więcej dodatkowych środków. Uważamy jednak, że konieczne jest wprowadzenie rozwiązań prawnych, które na stałe powiążą wynagrodzenia pracowników prokuratury z wynagrodzeniami prokuratorów systemem mnożnikowym, tak aby corocznie, automatycznie następowała waloryzacja ich pensji, rozwiązanie takie będziemy wspierać i dążenie do jego wypracowania uznajemy ze jeden z naszych głównych celów.

Rozliczenie niewłaściwych postaw prokuratorów

Jako wysoce niewystarczające oceniamy decyzje rzeczników dyscyplinarnych i przełożonych dyscyplinarnych (a w istocie – brak decyzji o działaniu z urzędu) odnośnie tych prokuratorów, którzy szykanując innych prokuratorów za prezentowaną przez nich niezależność, w tym wydawanie decyzji procesowych nieznajdujących uznania u rządzących, naruszyli godność pełnionego przez nich urzędu prokuratora. W szczególności za niezrozumiałe uznajemy zaniechanie wszczynania co najmniej postępowań wyjaśniających odnośnie tych, którzy podejmowali haniebne nie tylko dla prokuratora, ale i człowieka, decyzje o przymusowych delegacjach z dnia na dzień o setki kilometrów od miejsca zamieszkania, bez uwzględnienia sytuacji rodzinnej delegowanych. Podejmujący te decyzje musieli wiedzieć, że ich uzasadnienie rzekomymi problemami kadrowymi jednostek, do których następowały te delegacje, było fikcyjne, a delegowani w ten sposób byli ci prokuratorzy, którzy narazili się władzy. Także szereg innych decyzji podejmowanych przez prokuratorów funkcyjnych, mających na celu szykanowanie tych prokuratorów, którzy w swojej pracy nie orzekali zgodnie z oczekiwaniami, a nawet tylko tych, którzy ośmielili się brać udział w działalności edukacyjnej, spotykając z młodzieżą, wymaga rozliczenia i oceny, oczywiście przy zachowaniu pełnego prawa obwinionych do obrony oraz przedstawienia własnego stanowiska co do podejmowanych decyzji, przy czym władnym do orzeczenia o ich winie i zastosowanych środkach może być wyłącznie sąd dyscyplinarny.

Zarząd 

Stowarzyszenia Prokuratorów 

Lex Super Omnia