Apel do prokuratorów o szczególną rozwagę przy rozpoznawaniu zawiadomień dotyczących funkcjonowania Domów Pomocy Społecznej

Podczas zorganizowanej w dniu 17 kwietnia 2020 r. konferencji prasowej pt. #ResortSprawiedliwościPomaga Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny poinformował, że zainicjował śledztwa mające na celu ustalenie,  czy nie doszło do naruszenia procedur związanych z gwarantowaniem bezpieczeństwa dla zdrowia i życia pensjonariuszy Domów Pomocy Społecznej podczas rozprzestrzeniania się koronawirusa, jak również opuszczenia tych zakładów przez ich pracowników.

Pierwsze takie śledztwo miało zostać wszczęte w Prokuraturze Okręgowej w Warszawie wskutek rozpoznania zawiadomienia Wojewody Mazowieckiego Konstantego Radziwiłła.

Prokurator Generalny podniósł, że na podstawie jego decyzji prowadzone są także inne tego rodzaju sprawy, które są sygnalizowane przez służby sanitarne jako niosące podejrzenie rażącego nieprzestrzegania pewnych procedur zalecanych od długiego czasu przez rząd.

Niezamierzonym, jak się wydaje, skutkiem przytoczonych wypowiedzi, mających kreować pozytywny wizerunek Pana Ministra  w czasie pandemii koronawirusa oraz upowszechniać wiedzę o podejmowanym przez niego wysiłku, stała się reakcja środowiska lekarskiego.

Prezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, zaniepokojony działaniami rządzących, w oświadczeniu z dnia 18 marca 2020 r. wskazał, że lekarze obawiają się, że policja zapuka do ich drzwi i bezprawnie nakaże walkę z epidemią. Odwołał się do nakazów pracy w domach pomocy społecznej, które miały otrzymać kobiety samotnie wychowujące nieletnie dzieci czy też matka pięciomiesięcznego dziecka przebywająca na urlopie macierzyńskim.

Jeden z autorytetów medycznych, prof. Krzysztof Simon, potępiając jako  niedopuszczalne i skandaliczne moralnie porzucenie pacjenta, w ogólnopolskiej stacji telewizyjnej wskazał, że należałoby zainteresować się także i tym, czy ludzie, którzy mieli opiekować się pacjentami, posiadali odpowiednie wyposażenie, maski, stroje itp. Nikt, jak stwierdził, nie może wysyłać ludzi na pewną śmierć.

W sprawie zareagowały także organizacje związkowe lekarzy, apelując do Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego, aby zaprzestał działań, które prowadzą jedynie do utraty kolejnych pracowników ochrony zdrowia.  Organizacje te wskazywały, aby w pierwszej kolejności priorytetowo traktowane były prokuratorskie śledztwa w sprawie braku podstawowych środków ochrony indywidualnej oraz testów w placówkach medycznych.

W tym kontekście apelujemy do członków Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia, jak i innych prokuratorów o szczególną rozwagę przy rozpoznawaniu zawiadomień kierowanych przez wojewodów czy też wszczynaniu postępowań z urzędu.

Nieuzasadnione decyzje procesowe mogą spowodować sygnalizowany przez lekarskie organizacje związkowe efekt mrożący, tak jak miało to miejsce kilkanaście lat temu, w przypadku polskiej transplantologii.

Chcielibyśmy również zwrócić uwagę na to, iż Prokurator Generalny, jako najwyższy przełożony wszystkich prokuratorów popierał przed Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej przyjęcie w 2016 r. nowych przepisów ustrojowych regulujących działalność prokuratury. Jedną z zasad wyrażonych w tych przepisach jest zasada bezstronności oraz równego traktowania przez oskarżycieli publicznych wszystkich obywateli (art. 6 Prawa o prokuraturze).
Z zasadą tą koresponduje zasada obiektywizmu procesowego wyrażona w art. 4 k.p.k.

Tym samym prowadzone postępowania przygotowawcze nie mogą ograniczać się wyłącznie do wymienionych przez Prokuratora Generalnego okoliczności rażącego nieprzestrzegania procedur zaleconych przez rząd, ale także powinny być ukierunkowane na ustalenie okoliczności związanych z należytym zapewnieniem środków bezpieczeństwa osobistego lekarzy oraz pielęgniarek sprawujących opiekę nad pacjentami domów pomocy społecznej.

Ustalenia te mogą być bowiem rozstrzygające dla oceny stopnia zawinienia osób podejrzewanych o niepodjęcie opieki nad osobami potrzebującymi.

Jedynie wszechstronne i wieloaspektowe wyjaśnienie okoliczności w sprawach związanych z zaistniałą w niektórych w domach pomocy społecznej sytuacją, może pozwolić na podejmowanie prawidłowych decyzji procesowych. Decyzje te muszą znajdować oparcie wyłącznie w ustaleniach postępowania oraz w zgromadzonym materiale dowodowym.

Pomimo złożonych uwarunkowań funkcjonowania prokuratury w czasach „dobrej zmiany”, prokuratorzy podejmowanymi przez siebie działaniami powinni zaświadczać, że działają w imieniu społeczeństwa i interesie publicznym, a nie interesie rządzących.

Jesteśmy przekonani, że są wśród nas jeszcze profesjonalni i apolityczni oskarżyciele, którzy nie wpisują się w scenariusze kreślone przez osoby walczące o utrzymanie sprawowania władzy. Żadna z nich nie może rękami prokuratorów tłumić krytyki wyrażanej przez personel medyczny, który każdego dnia naraża swoje życie i zdrowie w walce z epidemią.

Czas próby, w którym przyszło nam wykonywać swoje obowiązki jest okazją do wykazania wrażliwości i uczciwości zawodowej przez każdego z nas. Dziś nasze działania muszą bronić się same, tak aby jutro nikt z nas nie musiał bronić ich, argumentując że ślepo podążał za poleceniami polityków.

Zarząd Stowarzyszenia Lex Super Omnia