Opinia do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie przeprowadzania konkursu na stanowiskoasystenta prokuratora
Projektowane rozporządzenie wydawane jest na podstawie art. 180 § 7 ustawy z dnia z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze. Obecnie na podstawie § 13 ust. 3 obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 listopada 2016 r. w sprawie przeprowadzania konkursu na stanowisko asystenta prokuratora kandydatowi udostępnia się do wglądu protokół przebiegu konkursu w części obejmującej jego wyniki. Z literalnego brzmienia przepisu wynika, że kandydat na asystenta prokuratora ma ograniczony dostęp do pracy konkursowej oraz do protokołu przebiegu konkursu w części obejmującej jego wyniki.
W uzasadnieniu projektu wskazano, iż ograniczenie prawa kandydata na stanowisko asystenta prokuratora w zakresie dostępu do ocenionej pracy konkursowej godzi w jego uprawnienia wynikające z prawa pracy, wiążące się z możliwością zainicjowania sądowej kontroli odmowy nawiązania stosunku pracy z uwagi na zarzut dyskryminacji w przypadku zaistnienia okoliczności pomyłki (a tym bardziej celowego działania) w zakresie oceny pracy konkursowej, w tym choćby zsumowania uzyskanych przez kandydata punktów. O ile bowiem Prawo o prokuraturze oraz rozporządzenie konkursowe szczegółowo regulują procedurę konkursową i nawiązanie stosunku pracy z asystentem prokuratora i nie przewidują żadnych szczególnych regulacji dotyczących odwołania od wyników konkursu, kandydatowi przysługuje – na ogólnych zasadach wynikających z ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, z późn. zm.) – prawo sądowej kontroli w zakresie odmowy nawiązania stosunku pracy. Jedyną drogą weryfikacji prawidłowości rozstrzygnięcia konkursu – a w konsekwencji zasadności zatrudnienia określonego kandydata – pozostaje zapoznanie się z własną pracą konkursową, co umożliwia zweryfikowanie prawidłowości jej oceny, a w przypadku zamiaru podważenia wyników konkursu, wykazywanie na drodze postępowania sądowego naruszenia zasady równego traktowania w zakresie nawiązania stosunku pracy (poprzez nawiązanie go z osobą, która nie uzyskała najwyższej liczby punktów z zadań konkursowych, albowiem taką liczbę winien uzyskać skarżący). Celem nowelizacji rozporządzenia konkursowego ma być zapewnienie kandydatowi pełnego dostępu zarówno do pracy konkursowej jak i protokołu przebiegu konkursu wraz z dokumentacją.
W stosunku do aktualnej treści § 13 ust. 3 rozporządzenia konkursowego w niniejszym projekcie zaproponowano, aby udostępnienie kandydatowi jego pracy konkursowej oraz protokołu przebiegu konkursu nastąpiło po okazaniu przez niego dokumentu tożsamości, w siedzibie prokuratury. Projekt przewiduje również wprowadzenie regulacji na podstawie, której osoby uczestniczące w postępowaniach konkursowych ogłoszonych i nierozstrzygniętych przed dniem wejścia w życie przedmiotowej nowelizacji będą mogły uzyskać dostęp do swojej pracy konkursowej oraz protokołu przebiegu konkursu.
Projektowane zmiany ocenić należy jako iluzoryczne i niewystarczające. Podkreślić należy, iż brak procedury odwoławczej sprawia, iż nie spełnia ona wymaganych standardów. Zgodnie z § 7 obecnie obowiązującego rozporządzenia pierwszy etap konkursu polega na ocenie, czy zgłoszenie kandydata spełnia wymogi formalne oraz czy zostało złożone w terminie. Komisja ustala listę kandydatów dopuszczonych do drugiego etapu konkursu i umieszcza ją w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie prokuratury oraz udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej nie później niż na 7 dni przed terminem rozpoczęcia drugiego etapu konkursu. Lista kandydatów dopuszczonych do drugiego etapu konkursu jest dostępna przez okres 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia lub udostępnienia.
Już na tym etapie zasadne byłoby przyznanie kandydatowi, któremu odmówiono dopuszczenia do postępowania konkursowego (przykładowo w terminie 3 dni od otrzymania informacji o odmowie dopuszczenia do postępowania konkursowego) prawa do wystąpienia do przewodniczącego komisji konkursowej z pisemnym wnioskiem o podanie przyczyn odmowy, a następnie do wniesienia odwołania.
W § 5 ust. 3 obecnie obowiązującego rozporządzenia członkiem komisji nie może być prokurator, który z kandydatem przystępującym do konkursu pozostaje w stosunku małżeństwa, pokrewieństwa albo powinowactwa do czwartego stopnia, w stosunku przysposobienia bądź też we wspólnym pożyciu. Członkiem komisji nie może być również prokurator, którego dotyczą okoliczności mogące wywołać uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności przy przeprowadzaniu konkursu. Prokuratorzy przy powołaniu w skład komisji składają w tej sprawie stosowne oświadczenia. Uregulowanie to nie jest wystarczające, gdyż nie daje kandydatowi prawnej możliwości złożenia wniosku o wyłącznie członka komisji w przypadku zaistnienia wskazanych powyżej okoliczności.
Po rozstrzygnięciu konkursu obecnie (co wskazano również w uzasadnieniu projektu) kandydat ma jedynie możliwość zainicjowania sądowej kontroli odmowy nawiązania stosunku pracy z uwagi na zarzut dyskryminacji w przypadku zaistnienia okoliczności pomyłki (a tym bardziej celowego działania) w zakresie oceny pracy egzaminacyjnej, w tym choćby zsumowania uzyskanych przez kandydata punktów. O prawie tym kandydaci nie są pouczani, a możliwość skorzystania z tego środka jest ograniczona. Celowe i uzasadnione zatem byłoby wprowadzenie do procedury konkursowej trybu odwoławczego, o którym pouczani byliby uczestnicy konkursu. Tylko wówczas procedura ta byłaby transparentna. Dążenie do szybkości postępowania nie powinno obniżać jakości podejmowanych działań i naruszać praw osób uczestniczących w procedurze konkursowej. Przepisy powinny zatem przewidywać odpowiednią ilość czasu na złożenie i rozpoznanie odwołania.
Z przedstawionych powyżej względów proponowane zmiany w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie przeprowadzania konkursu na stanowisko asystenta prokuratora ocenić należy negatywnie.
autor: Ewa Janczur
