Iustitia i Lex Super Omnia w służbie ratownikom medycznym

W dniach 10-12 października 2019 r. w Szczyrku odbyły się I Śląskie Dni Medycyny Stanów Nagłych zorganizowane przez Polskie Towarzystwo Ratowników Medycznych, młode, bo niespełna dwuletnie, ale prężnie działające, Stowarzyszenie zrzeszające przedstawicieli tej, pozbawionej ustawowo samorządu zawodowego, jakże ważnej profesji medycznej. Konferencja naukowa zgromadziła przez trzy dni w sercu Beskidów ok. 200 uczestników na bardzo interesujących wykładach i warsztatach nie tylko poświęconych medycynie i ratownictwu medycznemu, ale także komunikacji interpersonalnej personel-pacjent-rodzina oraz zagadnieniom prawnym. Ostatniego dnia miał bowiem miejsce wykład radcy prawnego Pawła Strzelca dotyczący specyfiki prawnej ratowania w stanach nagłych pacjentów małoletnich, podczas którego mecenas Strzelec omówił praktyczne zagadnienia związane z problemem uzyskiwania zgody na leczenie dzieci, w szczególności w przypadku niemożności kontaktu z ich przedstawicielami ustawowymi.
Wykład ten stał się wstępem do panelu dyskusyjnego zatytułowanego odpowiedzialność zawodowa i jej konsekwencje prawne w zawodach medycznych, do którego jako eksperci zaproszeni zostali, obok wspomnianego już mec. Pawła Strzelca, Prezesa Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach dr n. med. Tadeusza Urbana i Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Polskiego Towarzystwa Ratowników Medycznych Michała Rupika, przedstawiciele Stowarzyszenia Sędziów Polskich Justitia oraz Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia. Z ramienia Justiti udział w panelu wzięła Sędzia Sądu Okręgowego w Katowicach Joanna Sienkiewicz, natomiast w imieniu Lex Super Omnia – prokurator Prokuratury Rejonowej w Żyrardowie dr Małgorzata Szeroczyńska, która od ponad dwudziestu lat naukowo zajmuje się szeroko pojętym prawem medycznym.
Wbrew swojemu tytułowi panel poświęcony był przede wszystkim różnym kwestiom prawnym, w szczególności związanym z aspektem karnej odpowiedzialności ratowników medycznych i lekarzy pogotowia ratunkowego. Pytania ze strony wciąż licznie obecnych – mimo iż panel wieńczył konferencję – uczestników, wskazywały na ogromne problemy prawne, jakie napotykają w swojej codziennej pracy ratownicy medyczni. Poruszone zostały zagadnienia zasad postępowania w sytuacji sprzeciwu pacjenta na podjęcie działań ratujących życie, ze szczególnym uwzględnieniem sprzeciwu pacjentów w stanie wskazującym na istnienie wątpliwości, czy są oni zdolni podjąć świadomą decyzję odnośnie do własnego leczenia, oraz sprzeciwu przedstawicieli ustawowych małoletnich pacjentów. Padały pytania dotyczące możliwości użycia przymusu bezpośredniego wobec pacjentów agresywnych i ochrony prawnej ratowników medycznych. Duże wątpliwości wzbudzały kwestie związane z tajemnicą zawodową ratowników medycznych oraz z ich odpowiedzialnością karną i uprawnieniami w ramach postępowania karnego w zależności od przysługującej im roli procesowej – świadka albo oskarżonego. Wszystkie poruszone zagadnienia, niestety często wywołujące odmienne stanowiska poszczególnych ekspertów, wskazywały dobitnie na potrzebę z jednej strony nowelizacji wielu przepisów prawa medycznego, które są nie tylko wielokroć nieczytelne i niespójne dla przedstawicieli zawodów medycznych, ale także po prostu nieprzystające do współczesnej rzeczywistości medycznej, z drugiej natomiast – na konieczność jak najszybszej regulacji ustawowej zawodu ratownika medycznego na wzór ustawy zawodowej lekarzy i lekarzy dentystów lub pielęgniarek i położnych, które stwarzałyby precyzyjniejsze ramy prawne ich działania, wskazując tak na uprawnienia i obowiązki, jak również tworząc samorząd zawodowy i odpowiedzialność dyscyplinarną z prawdziwego zdarzenia. Ewidentna była również wśród uczestników potrzeba edukacji prawnej w odniesieniu do wykonywanego przez nich zawodu.
Konkluzja organizatorów spotkania była jednoznaczna – na przyszłorocznych II Śląskich Dniach Medycyny Stanów Nagłych, które już teraz planowane są na pierwszy weekend października 2020 r., zagadnieniom prawnym poświęcić należy większą niż tym razem część konferencji i to na jej początku, a nie na zakończenie, aby jak najwięcej uczestników mogło z przekazywanej im przez ekspertów wiedzy skorzystać. Oczywiście, Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia zadeklarowało Polskiemu Towarzystwu Ratowników Medycznych także w przyszłości wszelką pomoc w edukacji i informacji prawnej o interesujących ich zagadnieniach, życząc powodzenia w lobbingu na rzecz ustawy zawodowej. Zresztą na podobne wsparcie ze strony naszego Stowarzyszenia mogą liczyć towarzystwa naukowe wszystkich zawodów medycznych celem zapewnienia jak najlepszego z punktu widzenia prawa wykonywania przez ich przedstawicieli obowiązków zawodowych i pełnego poszanowania praw pacjenta.