Stanowisko zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia w sprawie destrukcji polskiego wymiaru sprawiedliwości

Zarząd Stowarzyszenia Niezależnych Prokuratorów Lex Super Omnia podtrzymuje wielokrotnie wyrażaną w swoich stanowiskach dezaprobatę dla trwających od 2015 roku działań  wymierzonych w polski porządek konstytucyjny opierający się na takich zasadach, jak zasada demokratycznego państwa prawa, trójpodziału władzy, hierarchicznego systemu źródeł prawa, a nade wszystko prawa obywateli do niezawisłego i niezależnego sądu.

Konstytucyjne wartości stają się dzisiaj źródłem bezprecedensowego w swoim wymiarze ataku, a tzw. reforma wymiaru sprawiedliwości potwierdza ten fakt w sposób bezsprzeczny. Nieumiejętne jej przygotowanie, nagminne łamanie Konstytucji, a także niski poziom prac legislacyjnych połączony ze stworzeniem koncepcji powoływania członków Krajowej Rady Sądownictwa na podstawie wyłącznej decyzji polityków w tym zakresie, stały się źródłem chaosu prawnego na niespotykaną do tej pory skalę. Wadliwość powołania na stanowiska sędziowskie, skutkująca brakiem bezstronności i podporządkowaniem procedurom zależnym od przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej z całkowitym naruszeniem norm konstytucyjnych dotyczących KRS, stanowi naruszenie reguł demokratycznego państwa prawa, a co za tym idzie prawa obywateli do bezstronnego i niezależnego sądu.

Sytuacja ta budzi słuszny sprzeciw całego środowiska prawniczego, w tym sędziów, adwokatów, radców prawnych i nas – prokuratorów.  Procedura wyboru i powołania sędziów w Polsce została już zakwestionowana przez Sąd Najwyższy na mocy uchwały z 23 stycznia 2020 r. podjętej w składzie połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. BSA I -410 -1/ 20) z powodu braku przymiotu niezawisłości i bezstronności Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Bezsprzecznie sposób powoływania członków obecnej KRS z naruszeniem standardów konstytucyjnych i unijnych musiał w efekcie rzutować na ocenę przebiegu wyboru i powoływania sędziów przez ten organ. Powyższe wybrzmiało jednoznacznie w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 lipca 2021 roku oraz w ostatnio wydanym przez  TSUE  dnia 6 października 2021 r. orzeczeniu w sprawie sędziego Waldemara Żurka, o sygn. C-487/19. Jako stowarzyszenie zrzeszające niezależnych prokuratorów w pełni podzielamy pogląd wyrażony w wyroku wydanym w omawianej sprawie, iż „postanowienie, na mocy którego organ orzekający w ostatniej instancji i w składzie jednego sędziego odrzucił odwołanie sędziego przeniesionego wbrew jego woli, należy uznać na niebyłe, jeżeli powołanie owego sędziego orzekającego jednoosobowo nastąpiło z rażącym naruszeniem podstawowych norm dotyczących ustroju i funkcjonowania rozpatrywanego systemu sądownictwa”.

Jednocześnie odnosząc się do stanowiska wyrażonego przez Prokuraturę Krajową, w którym wskazano, iż wyrok TSUE z dnia 6 października 2021 roku został wydany poza traktatowymi umocowaniami, jest niezgodny z traktatami Unii Europejskiej, jak również narusza unijne zasady w tym „kompetencji powierzonych, poszanowania ustrojów konstytucyjnych państw członkowskich oraz pomocniczości”, a także „podważy stabilność polskiego sądownictwa i doprowadzi do chaosu prawnego w całej Unii Europejskiej” zauważamy, że obecny brak poczucia prawnej stabilizacji i pewności prawa wśród obywateli, w tym także osób wykonujących zawody prawnicze wynika wyłącznie z przyczyn zależnych od Ministerstwa Sprawiedliwości oraz władzy ustawodawczej reprezentowanej przez większość parlamentarną. Bezprecedensowy chaos prawny jaki stanowi efekt tzw. reformy wymiaru sprawiedliwości wynika z faktu przeprowadzenia jej w całkowitym oderwaniu od konstytucyjnych norm i zasad, a także wartości oraz dorobku prawnego Unii Europejskiej. W pełni zgadzamy się z uzasadnieniem TSUE, że ,,zasada skutecznej ochrony sądowej praw, jakie jednostki wywodzą z prawa Unii, stanowi zasadę ogólną prawa Unii, wynikającą z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim, wyrażoną w europejskiej Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności oraz potwierdzoną obecnie w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej.”

Podzielamy nadto pogląd TSUE, iż  „powołanie na stanowisko sędziego z rażącym naruszeniem podstawowych reguł procedury powoływania sędziów (…), w tym przypadku sędziego Sądu Najwyższego, (…) stanowiących integralną część ustroju i funkcjonowania polskiego systemu sądownictwa, ma skłonić sąd krajowy do przyjęcia wniosku, że warunki, w jakich doszło do powołania sędziego, zagroziły prawidłowości skutku, do którego doprowadził proces nominacyjny, przyczyniając się do wzbudzenia w przekonaniu jednostek uzasadnionych wątpliwości co do niepodatności tego  sędziego na czynniki zewnętrzne oraz jego neutralności względem ścierających się przed nim interesów, a także do wystąpienia braku widocznych oznak niezawisłości lub bezstronności tego sędziego, co mogłoby podważyć zaufanie, jakie sądownictwo powinno budzić w jednostkach w społeczeństwie demokratycznym i państwie prawnym.”

Obawa wyrażona w cytowanym orzeczeniu TSUE z punktu oceny nas jako osób występujących w charakterze stron procesowych, stanowi już fakt w codziennej rzeczywistości, w jakiej nam – praktykom: prokuratorom, sędziom, adwokatom oraz radcom prawnym przychodzi pracować i funkcjonować. Stajemy w obliczu wyborów, które przekreślają komfort poczucia pewności prawa i sytuacji procesowej stron. Działania Ministerstwa Sprawiedliwości poprzez tzw. reformy wymiaru sprawiedliwości pozbawiły nas złudzeń co do właściwych intencji jej twórców. Jej efektem jest brak poczucia pewności prawa przez obywateli i osób wykonujących zawody prawnicze. Doprowadzono do sytuacji kompletnej dezorganizacji polskiego wymiaru sprawiedliwości do tego stopnia, że nikt nie jest już dzisiaj pewien, w jakiej mierze wydawane przez sędziów powołanych w procedurze przed neo–KRS wyroki w istocie nimi są. Zaklinanie przez przedstawicieli Prokuratury Krajowej oraz Ministerstwa Sprawiedliwości obecnej rzeczywistości i obarczanie winą Unii Europejskiej, TSUE i ETPCZ za sytuację zaistniałą w polskim wymiarze sprawiedliwości traktujemy wyłącznie w kategoriach wybiegów politycznych mających na celu usprawiedliwianie katastrofalnych skutków reformy, która okazała się legislacyjną porażką. Scenariusz ten był przewidywany przez prodemokratyczne środowiska prawnicze już w chwili projektowania zmian w ustawach o Krajowej Radzie Sądownictwa i Sądzie Najwyższym, a wypadki ostatnich miesięcy pokazują, że skutki tych legislacyjnych eksperymentów tworzonych w oderwaniu od Konstytucji i prawa Unii Europejskiej są katastrofalne i uderzają przede wszystkim w obywateli. Potwierdzeniem tego jest także decyzja Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7.10.2021 r., mocą której na bazie sztucznie wykreowanego i politycznie motywowanego problemu prawnego prezentuje się tezy prowadzące do zakwestionowania zasad i wartości leżących u podstaw Unii Europejskiej, traktatów międzynarodowych oraz prawa obywateli do rzetelnego, niezawisłego i niezależnego od władzy wykonawczej sadownictwa. To kolejny element destrukcji prawa i ubezwłasnowolniania polskiego wymiaru sprawiedliwości.

Zapewniając sędziów o naszej solidarności w ich nieustającym dążeniu do zachowania konstytucyjnej niezawisłości, treść orzeczenia TSUE z 6 października 2021 roku przyjęliśmy z nadzieją na unormowanie obecnej trudnej dla nas wszystkich rzeczywistości, choć ze świadomością, że czeka nas prawników jeszcze sporo pracy, aby zminimalizować skutki obecnego chaosu prawnego. W tym zakresie jednak deklarujemy pełną gotowość do wspólnej pracy, aby cel ten osiągnąć.

Lex Super Omnia
Stowarzyszenie Prokuratorów "Lex Super Omnia" to polska organizacja, skupiająca niezależnych prokuratorów. Jej celem jest promowanie wartości niezależności prokuratury oraz utrzymanie standardów etycznych w służbie sprawiedliwości. W ostatnich latach stowarzyszenie aktywnie uczestniczyło w działaniach na rzecz niezależności prokuratury w Polsce, angażując się m.in. w inicjatywy wspierające akcję pomocy sędziom.