Podejmowanie dodatkowego zatrudnienia przez prokuratora

Przepis art. 103 Ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze (t.j. Dz. U. z 2021r., poz. 66) regulujący kwestię dodatkowego zatrudnienia prokuratora zarówno w doktrynie, jak i dotychczasowej praktyce nie wzbudzał większych kontrowersji. Interpretacja tego przepisu, z pozoru nie sprawia większych trudności, choć dokonywana w oderwaniu od innych przepisów regulujących stosunek służbowy prokuratora, może wzbudzać wątpliwości interpretacyjne przy zastosowaniu wyłącznie wykładni językowej, a tym samym implikować nieprawdziwe założenie, iż wspomniany przepis reglamentuje każde pozasłużbowe zajęcie prokuratora. Poniższe rozważania wskazują, iż tylko znamionowane otrzymaniem gratyfikacji finansowej pozadomowe czy też pozazawodowe zajęcia prokuratora, wymagają zawiadomienia i uzyskania zgody właściwego prokuratora przełożonego, a normy art. 103 § 1 i 2 PrProk[1] nie powinny być interpretowane rozszerzająco, a w perspektywie przepisów art.: 97 § 3 i 103a § 1 PrProk.

Uwagi wstępne

Niezależność prokuratorska wynika między innymi z tego, że jego pensja pochodzi z jednego źródła, to jest wynagrodzenia wynikającego ze stosunku służbowego prokuratora. Jest dopuszczona możliwość osiągania dochodów z innych źródeł, ale jest ona reglamentowana wspomnianym wyżej przepisem art. 103 PrProk. Wynika to oczywiście z konieczności zapewnienia maksymalnej niezależności prokuratora, apolityczności i odseparowania go od oddziaływania na różnego rodzaju wpływy. Dopuszczalne dodatkowe zatrudnienie prokuratora może mieć miejsce na stanowisku dydaktycznym, naukowo – dydaktycznym lub naukowym (art. 103 § 1 PrProk). Inne zajęcie lub sposób zarobkowania są możliwe tylko w przypadku ich bezkolizyjności z obowiązkami prokuratora, a przy tym aktywność ta nie może osłabić zaufanie do bezstronności prokuratora lub przynieść ujmę godności jego urzędu (art. 103 § 2 PrProk). Osiąganie dochodów z innych źródeł jest możliwe tylko w określonym zakresie i przy założeniu, że po zawiadomieniu, prokurator przełożony nie zgłosi formalnego sprzeciwu (art. 103 § 4, 5 i 6 PrProk).

Przepis art. 103 § 3 PrProk zabrania prokuratorowi być członkiem organów spółki prawa handlowego, spółdzielni, fundacji prowadzącej działalność gospodarczą, ani też prowadzić działalności gospodarczej. I to jest jedyne enumeratywne wskazanie rodzajów działalności zarobkowej, której prokurator nie może podejmować.

Asumptem do niniejszych rozważań są zdarzające się błędne interpretacje art. 103 § 2 w zw. z art. 103 § 4 i 6 PrProk, warunkujące każdą pozazawodową aktywność prokuratora od zawiadomienia prokuratora przełożonego i następczego nie wyrażenia przez tego ostatniego sprzeciwu. Jest to stanowisko tyleż nieuprawnione, co wprost błędne.

Stanowisko dydaktyczne, naukowo – dydaktyczne, naukowe

Przepis art. 103 § 1 PrProk umożliwia prokuratorowi podjęcie dodatkowego zatrudnienia w szkołach wyższych i innych podmiotach edukacyjnych zarówno publicznych jak i niepublicznych. Przyjąć należy, iż ustawodawca nie przewidział żadnego ograniczenia jeżeli chodzi  o osobę pracodawcy[2]. Jak słusznie zauważa Małgorzata Szeroczyńska możliwe jest zatrudnienie prokuratora w szkołach każdego poziomu, zarówno w szkołach publicznych jak i niepublicznych, prowadzących różne formy edukacji (np. szkolenia, warsztaty). Co istotne, działalność naukowa lub dydaktyczna prokuratora nie musi ograniczać się tylko do dziedziny prawa[3]. Obostrzenia wynikające z tego przepisu są dwojakiego rodzaju:

• łączny wymiar czasu pracy prokuratora nie może przekraczać pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tym stanowisku;
• wykonywanie tego zatrudnienia nie może przeszkadzać w pełnieniu obowiązków prokuratora.

Ustawodawca w tej części wskazał, iż nie może dochodzić do konkurowania czasu pracy prokuratora wykonującego obowiązki służbowe z czasem dodatkowego zatrudnienia w szkołach wyższych i innych podmiotach edukacyjnych. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 99 PrProk prokurator wykonuje swoją pracę w różnych miejscach, z reguły, choć nie zawsze, w obszarze wła­ściwości jednostki prokuratury, w której pracuje. Wykonując zadania w zakresie ścigania przestępstw, nigdy nie jest wiadomym, gdzie i kiedy kolejne przestęp­stwo zostanie popełnione, a zatem gdzie i kiedy prokurator będzie musiał podjąć czynności procesowe. Wykonywanie funkcji oskarżyciela publicznego wymaga z kolei od prokuratora udziału w posiedzeniach i rozprawach toczących się we właściwych miejscowo i funkcjonalnie sądach[4]. Dodatkowe zatrudnienie wiąże się z opuszczeniem przez prokuratora miejsca pełnionej służby, a dyspozycyjny jej charakter jest istotnym elementem służby prokuratora[5].

Nienakładanie się czasowe obowiązków wykonywanych przez prokuratora z zadaniami wynikającymi z dodatkowego zatrudnienia w nauce lub edukacji nie może także powodować kolizji etycznej, by dodatkowe zatrudnienie nie przeszkadzało w pełnieniu obowiązków prokuratora, nie uchybiało godności jego urzędu lub nie podważało zaufania do jego bezstronności[6]. Nie oznacza to jednak, iż prokurator w działalności naukowej i edukacyjnej nie powinien krytykować obowiązujących norm prawnych, orzecznictwa, czy rozwiązań instytucjonalnych związanych z szeroko pojętym wymiarem sprawiedliwości[7].

Inne zajęcie lub sposoby zarobkowania

Dyspozycja art. 103 § 2 PrProk reglamentuje podjęcie innego zajęcia lub sposobu zarobkowania. Prokuratorowi nie wolno[8] podejmować takiej aktywności zarobkowej, która:

• przeszkadzałaby w pełnieniu obowiązków prokuratora,
• może osłabić zaufanie do jego bezstronności,
• może przynieść ujmę godności urzędu prokuratora.

Wolno tym samym prokuratorowi podejmować inne zajęcie lub sposób zarobkowania niż praca naukowa lub dydaktyczna. Inaczej wolno uzyskiwać dochody z innych źródeł, niezależnie od przedmiotu działalności zarobkowej prokuratora, ale zarobkowanie musi uzyskać przymiot legalności, czyli nie naruszać jednej z trzech wyżej wskazanych przesłanek.

Prokurator nie może udzielać porad prawnych[9].

Nie przynosi ujmy godności prokuratora publikowanie artykułów o charakterze naukowym lub publicystycznym w periodykach prawniczych i otrzymywanie z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia. Jak słusznie zauważa Małgorzata Szeroczyńska granicą takiej działalności prokuratora jest nienaruszenie praw człowieka, jak i dóbr osobistych konkretnej osoby[10].

W doktrynie przyjmuje się zgodnie, iż jednorazowe czynności prokuratora lub powtarzające się, jednak w sposób przypadkowy, choćby było z nimi związane uzyskanie gratyfikacji finansowej, nie są objęte regulacją § 2 art. 103 PrProk[11].

Odmienne rozumienie „innego zajęcia lub sposobu zarobkowania” zawarte zostało w wyroku Sądu Najwyższego z 26 lutego 2015 roku[12]. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż działalnością określoną w art. 86 § 2 PrUSP jest każda tego rodzaju działalność, pojedyncza i powtarzalna.

Przyjmując powyższą interpretacje art. 86 § 2 PrUSP oraz art. 103 § 2 PrProk należy podkreślić, iż te normy reglamentują odpłatne inne zajęcie lub odpłatne inne sposoby zarobkowania[13]. Nie można się zgodzić z rozszerzającą interpretacją art. 103 § 2 PrProk obejmującą także inne zajęcia realizowane na rzecz osób trzecich pod tytułem darmym[14], gdyż przeczy takiemu stanowisku logiczne, językowe i systemowe rozumienie tego przepisu, o czym szczegółowo poniżej.

Przepis art. 103 § 2 PrProk uzupełnia norma art. 103 § 4 PrProk, która warunkuje konieczność powiadomienia przełożonego prokuratora o:

• zamiarze podjęcia dodatkowego zatrudnienia;
• podjęciu innego zajęcia lub sposobu zarobkowania (szerzej o powiadomieniu w dalszej części pracy).

Przyjęta konstrukcja przepisu wskazuje jednoznacznie, iż obowiązek powiadomienia dotyczy działalności odpłatnej, gratyfikowanej (umowa o pracę, zlecenia, o dzieło). Ustawodawca przyjmując konstrukcję przepisu: „innego zajęcia lub sposobu zarobkowania”[15], wskazał, iż chodzi o zarówno o inne zajęcie zarobkowe jak i inny sposób zarobkowy z zastrzeżeniem okazjonalnych publikacji[16]. Interpretacja rozszerzająca tej normy o inne zajęcie niezarobkowe albo inny sposób (aktywność) niezarobkowy jest nieuprawniona, gdyż ustawodawca takiej dyspozycji w omawianej normie nie zawarł.

W tej mierze zwrócić także należy uwagę i na to, że niemożliwe byłoby reglamentowanie niezarobkowej aktywności i podejmowanych przez prokuratora zajęć, gdyż jak słusznie zauważają komentatorzy, godziłoby to w prawa obywatelskie i konstytucyjne każdego prokuratora realizującego swoje pasje społeczne, kulturalne, czy osobiste[17]. Przynależność do stowarzyszeń, zgromadzeń, czy fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej, jest objęta obowiązkiem pisemnego powiadomienia prokuratora przełożonego, wynikającym z art. 103a § 1 PrProk[18]. Ustawodawca uznał za konieczne wprowadzenie tej normy (zawiadomienie o działalności niezarobkowej), gdyż obowiązku takiego nie można było wyinterpretować na podstawie art. 103 § 2 PrProk., który dotyczy odpłatnych form aktywności pozazawodowej prokuratora[19], uzależnionych od zawiadomienia prokuratora przełożonego, który nie wniesie sprzeciwu. Przepis art. 103a PrProk nie przewiduje możliwości zgłoszenia sprzeciwu przez prokuratora przełożonego.  

Powyższe implikuje rozumienie zawartego w przepisie art. 103 § 1 PrProk pojęcia „zajęcie” w znaczeniu słownikowym[20]. Inne rozumienie tej normy byłoby możliwe, gdyby ustawodawca jednoznacznie wskazał, iż dotyczy niezarobkowego zajęcia prokuratora.

Tak jednak nie jest, gdyż o niezarobkowej aktywności prokuratora stanowią inne normy PrProk. Art. 97 § 3 PrProk, zgodnie z którym prokurator może działać w organizacjach zrzeszających prokuratorów lub pracowników prokuratury, a o ile nie uchybia to godności urzędu prokuratora w innych organizacjach działających na podstawie innych ustaw[21]. Co istotne, przepis nie zawiera możliwości złożenia sprzeciwu przez prokuratora przełożonego.

W przedstawionych wyżej normach wynika, iż ustawodawca w PrProk reguluje dwojakiego rodzaju pozazawodową działalność prokuratora:

• o charakterze zarobkowym,
• o charakterze niezarobkowym.

Dodatkowa działalność o charakterze zarobkowym (dodatkowe zatrudnienie, inne zajęcie zarobkowe, inny sposób zarobkowania) są reglamentowane regulacjami art. 103  § 1 i 2 PrProk[22]. Jest to oczywiście konieczne z uwagi na potrzebę zachowania najwyższych standardów w pracy zawodowej każdego prokuratora i uniknięcie osiągania dochodów ze źródeł, które mogłyby osłabić zaufanie do jego osoby (godność urzędu prokuratora), zaufanie do Prokuratury, bądź powodować przeszkody w codziennym wypełnianiu obowiązków. Przepis art. 103 PrProk jest zwartą i logiczną regulacją działalności zarobkowej prokuratora.

Natomiast dodatkowa działalność prokuratora o charakterze niezarobkowym (udział w organizacjach zrzeszających prokuratorów, organizacjach prowadzących działalność społeczną, członkostwo w zrzeszeniach lub stowarzyszeniach oraz fundacjach nieprowadzących działalności gospodarczej[23], ale także podejmowanie pojedynczego zajęcia życia codziennego) są reglamentowane przepisami: art. 97 § 3 i art. 103a § 1 PrProk. Prokurator może swobodnie przedsiębrać aktywności życia codziennego, w tym przynależeć do podmiotów i organizacji społecznych, a cenzurować tą aktywność może tylko wskazanie na zachowanie godności urzędu prokuratora, na której straży każdy bez wyjątku prokurator powinien stać zarówno w życiu zawodowym jak i osobistym. Dopiero uzasadnione założenie, iż jakaś pozazawodowa i nieprofitowa działalność prokuratora może przynosić ujmę godności zawodu, uprawniony organ[24] może wnosić o przeprowadzenie postępowania służbowego albo dyscyplinarnego. Nie może jednak takiej działalności blankietowo zabronić, względnie wymagać wcześniejszego powiadamiania o zamiarze jej podjęcia. Byłoby to nieuzasadnione (bezprawne) rozszerzenie interpretacji art. 103 § 4 PrProk, a przede wszystkim naruszenie norm konstytucyjnych[25].

Obowiązek powiadomienia

Art. 103 § 4 PrProk stanowi o obowiązku „zawiadomienia właściwego prokuratora” przełożonego[26]  o zamiarze dodatkowego zatrudnienia, podjęciu innego zajęcia zarobkowego i podjęciu innego sposobu zarobkowania. Wynika z niego, iż prokurator jest zobowiązany powiadomić przełożonego przed faktycznym podjęciem dodatkowego zatrudnienia. Natomiast o innym zajęciu lub sposobie zarobkowania prokurator może powiadomić po jego podjęciu[27], przy czym należy mieć baczenie, aby nastąpiło to bez zbędnej zwłoki[28].

Powiadomienie o zamiarze podjęcia dodatkowego zatrudnienia albo o podjęciu innego zajęcia lub sposobu zarobkowania powinno mieć formę pisemną. Prokurator przełożony ma 14-dniowy[29] termin do złożenia sprzeciwu wobec podjęcia lub kontynuowania przez prokuratora dodatkowego zatrudnienia, innego zajęcia lub sposobu zarobkowania (art. 103 § 6 PrProk)[30].

Zgodnie z art. 103 § 6 PrProk prokurator przełożony zgłasza sprzeciw, jeżeli uzna, że dodatkowe zatrudnienie, inne zajęcie lub sposób zarobkowania, przeszkadza w pełnieniu obowiązków służbowych prokuratora, przynosi ujmę godności sprawowanego urzędu lub osłabia zaufanie do bezstronności prokuratora[31].

Sprzeciw powinien mieć formę pisemną i zawierać uzasadnienie[32].

Niezgłoszenie sprzeciwu przez prokuratora przełożonego jest równoznaczne ze zgodą na wykonywanie przez prokuratora dodatkowej działalności o charakterze zarobkowym[33].

Podsumowanie

Przepisy dotyczące pozazawodowej aktywności prokuratora są szczegółowe i nie powinny nastręczać trudności interpretacyjnych.

Działalność o charakterze zarobkowym jest reglamentowana i wymaga  zawiadomienia o zamiarze jej podjęcia lub o podjęciu innego zajęcia zarobkowego lub sposobu zarobkowania, celem umożliwienia zgłoszenia sprzeciwu do tej aktywności przez prokuratora przełożonego[34].

Natomiast działalność prokuratora o charakterze niezarobkowym nie wymaga zawiadomienia prokuratora przełożonego, z wyjątkiem art. 103a PrProk, na które to zgłoszenie prokurator przełożony nie może zgłosić sprzeciwu. Jeśli więc działalność niezarobkowa polega właśnie na wykonywaniu działalności społecznej w ramach zrzeszenia, które zostało zgłoszone na podstawie art. 103a PrProk, tym bardziej nie wymaga ona dodatkowego zgłaszania, ani tym bardziej nie ma podstaw do sprzeciwienia się jej przez prokuratora przełożonego.

Żadna działalność pozazawodowa prokuratora nie może kolidować z jego obowiązkami służbowymi, bezstronnością i przynosić ujmę prokuratorskiej godności. Zaistnienie takich okoliczności może spowodować odpowiedzialność dyscyplinarną prokuratora. 

Robert Kmieciak – członek zarządu LSO

---

[1] Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 roku (t.j. Dz. U. z 2021r., poz. 66) – dalej PrProk.

[2] M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 249.

[3] Ibidem.

[4] Szerzej: R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o Prokuraturze, Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 236.

[5] zob. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2013 r., SK 11/11 – OTK ZU-A 2013, nr 40, poz. 4.

[6] R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o Prokuraturze, Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 245.

[7] Podobnie: M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 250.

[8] Na uwagę zasługuje użycie przysłówka w znaczeniu czasownikowym „(nie) wolno” [słow.: nie swobodnie, nie w sposób luźny; inaczej: nie jest dozwolone, nie można, jest zabronione, nie mieć pozwolenia), a nie, jak w art. 103 § 1 PrProk, czasownika niewłaściwego „(nie) może” (słow.: nie jest możliwe do wykonania, nie jest dozwolone; inaczej: nie pozwala się na coś].

[9] Przy czym za poradnictwo prawne nie uważa się opinii o aktach prawnych, ich projektach, orzecznictwie, o ile nie są wydawane na konkretnej sprawie sądowej [szerzej: M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 250].

[10] Ibidem, str. 251.

[11] M. Śladkowski, Podejmowanie dodatkowego zatrudnienia przez sędziów w świetle Konstytucji RP, Studia Iuridica Lublinensia 2014, Nr 22, s. 363-364 – wobec podobnej regulacji dotyczącej sędziów [art. 86 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1072) – dalej PrUSP] stanowisko to można wprost odnosić do prokuratorów; podobnie: M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 250; T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Komentarz do prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, Warszawa 2002, s. 335; R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o prokuraturze Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 246.

[12] SNO 3/15, Legalis; wyr. SN z 8.2.2019r., II DSS 5/18, Legalis.

[13] R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o prokuraturze Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 244.

[14] Wyrok z 21.5.2019, II DSI 70/18, Legalis.

[15] Koniunkcja nierozłączna; analogicznie w treści art. 103 § 6 PrProk.; zarobkowanie – forma rzeczownikowa czasownika zarobkować, odnosi się zarówno do określonych w przepisie: „innego zajęcia” jak i „(innego) sposobu”.

[16] Okazjonalne publikowanie tekstów prawnych w fachowych wydawnictwach (np. w takich jak: „Prokuratura i Prawa”, „Państwo i Prawo”, „Wokanda”), nawet gdy związane jest z otrzymaniem przez prokuratora wynagrodzenia, nie wymaga zgłoszenia – R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o prokuraturze Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 246; patrz również przypis 34;

[17] Szerzej M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 251;

[18] Prokurator jest obowiązany do złożenia pisemnego oświadczenia o: członkostwie w zrzeszeniu, w tym w stowarzyszeniu – ze wskazaniem nazwy i siedziby zrzeszenia, pełnionych funkcji oraz okresu członkostwa, a także funkcji pełnionej w organie fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej. Oświadczenia składa się w terminie 30 dni od dnia objęcia urzędu prokuratora, a także w terminie 30 dni od powstania lub ustania tych okoliczności (art. 103a § 1 i 4 PrProk). Ja słusznie zauważa A. Staszak przepis ten budzi spore kontrowersje z uwagi na możliwe bezpośrednie naruszenie norm gwarancyjnych wynikających z Konstytucji RP: z art. 47 (ochrona życia rodzinnego i prywatnego), art. 58 (wolność zrzeszania się), art. 59 (wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach pracodawców); art. 51 Konstytucji RP stanowi, iż władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym [szerzej A. Staszak, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 257].

[19] Podobnie M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 252;

[20] Zajęcie, czynność, robota, praca, fach stanowiące źródło utrzymania – Słownik Języka Polskiego PWN.

[21] Szerzej: R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o prokuraturze Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 233-235; podobnie A. Staszak, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 257; A. Herzog, Bezstronność prokuratora – uwagi na marginesie artykułu K. Zgryzka, Prok. i Pr. 2017, nr 11.

[22] Z wyjątkiem publikacji okazjonalnych – patrz przypis 16.

[23] Związki zawodowe, stowarzyszenia oraz fundacje działają w oparciu o przepisy prawa i są rejestrowane w postępowaniu sądowym, które formalnie sprawdza spełnienie wymogów ustawowych, a przede wszystkim cele i zadania, jakie te podmioty mają zamiar spełniać działając w przestrzeni publicznej. Stąd też, np. uczestnictwo w pracach legalnie zarejestrowanego i działającego stowarzyszenia (dobrowolnego, samorządnego i trwałego zrzeszenia o celach niezarobkowych), które za cel postawiło sobie m.in. promowanie idei praworządnego państwa prawnego oraz popularyzowanie określonego zawodu prawniczego, w tym publiczne jego prezentowanie, egzemplifikuje pracę społeczną jego członków [art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 226)].

[24] Art. 144 PrProk.: Przełożonym dyscyplinarnym jest Prokurator Generalny w stosunku do pro­kuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, prokurator re­gionalny w stosunku do prokuratorów prokuratury regionalnej, prokuratorów pro­kuratur okręgowych i prokuratur rejonowych na obszarze działania prokuratury regionalnej, a także prokurator okręgowy w stosunku do prokuratorów prokuratury okręgowej i prokuratorów prokuratur rejonowych na obszarze działania prokuratu­ry okręgowej.

[25] Patrz przypis 18; podobnie M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 253; R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o prokuraturze Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 244.

[26] Prokuratorem przełożonym jest kierownik jednostki, w której prokurator wykonuje obowiązki służbowe, kierownik właściwej jednostki nadrzędnej (naczelnik wydziału zamiejscowego pz) oraz Prokurator Krajowy i Prokurator Generalny (art. 24 §4, 23 § 4, 22 § 4, 21 § 2, 18 § 2, 13 § 2 PrProk). Zastępcy kierowników jednostek są prokuratorami przełożonymi w zakresie ustalonym przez kierownika jednostki (art. 24 § 5, 23 § 5, 22 § 5, 18 § 3, 13 § 3 PrProk); jeżeli zastępca kierownika jednostki nie będzie miał tej kompetencji wskazanej np. z zarządzeniu o podziale obowiązków służbowych, jego sprzeciw nie będzie wywoływał skutków prawnych.

[27] Odmiennie M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 253, gdzie przyjęto, iż „powiadomienie o zamiarze dodatkowego zatrudnienia, innego zajęcia lub sposobu zarobkowania powinno być złożone na tyle wcześniej przed podpisaniem przez prokuratora umowy, by przełożony uprawniony do złożenia sprzeciwu miał czas tę decyzję podjąć i o niej prokuratora zawiadomić (wyr. SN z 5.6.2014 r., SNO 23/14m Legalis)”.

[28] Niepowiadomienie o zamiarze podjęcia dodatkowego zatrudnienia oraz o podjęciu innego zajęcia lub sposobu zarobkowania może rodzić odpowiedzialność dyscyplinarną (wyr. SN z 5.6.2014r., SNO 23/14, Legalis; z 30.08.2006r., SNO 39/06, OSNSD, Nr 1, poz. 52).

[29] Oczywistym jest, iż jest to maksymalny okres, w którym prokurator przełożony może sprzeciwić się tej dodatkowej zarobkowej działalności prokuratora; w tym czasie może zwrócić się do wnioskodawcy o uzupełnienie zawiadomienia o określone informacje uszczegółowiające zawiadomienie; zwrócenie się o takie informacje nie przerywa biegu tego terminu;

[30] Zwraca uwagę fraza: „wobec podjęcia lub kontynuowania przez prokuratora dodatkowego zatrudnienia”, która nie koresponduje z określonym w art. 103 § 4 PrProk zawiadomieniem o „zamiarze podjęcia dodatkowego zatrudnienia”. Wydaje się, że prokurator zgodnie z brzmieniem dyspozycji § 4 nie powinien podejmować (zawierać umowy o pracę) dodatkowego zatrudnienia, do momentu nieskorzystania przez prokuratora przełożonego z prawa do zgłoszenia sprzeciwu. Jednakże zgodnie z § 6 prokurator przełożony, do którego kierowane jest przedmiotowe zawiadomienie, może zgłosić sprzeciw tylko „wobec podjęcia lub kontynuowania przez prokuratora dodatkowego zatrudnienia”. Ta niezgodność obu przytoczonych regulacji może powodować trudności interpretacyjne, szczególnie, jeżeli będzie dotyczyć „kontynuowania (…) dodatkowego zatrudnienia, innego zajęcia lub sposobu zarobkowania”, co mogłoby implikować założenie, iż prokurator przełożony może złożyć sprzeciw wobec kontynuowania przez podległego prokuratora dodatkowej działalności o charakterze zarobkowym. Taka interpretacja rozszerzająca jest jednak nieuprawniona wobec jednoznacznej treści art. 103 § 6 PrProk, który jest normą konkretyzującą art. 103 § 4 PrProk, do którego jest bezpośrednie odesłanie, a w którym okoliczności związane z kontynuacją dodatkowego zatrudnienia albo innego zajęcia lub sposobu zarobkowania, w ogóle nie występują.  

[31] Ponownie rzuca się w oczy niekonsekwencja ustawodawcy, który używa w konstrukcji przepisu trybu dokonanego, co wskazywałoby, iż prokurator przełożony „badając” zaistnienie (albo niezaistnienie) przesłanek do zgłoszenia sprzeciwu, odnosi się do wykonywanej już dodatkowej działalności o charakterze zarobkowym, podczas gdy prokurator jest zobowiązany do zgłoszenia zamiaru podjęcia dodatkowego zatrudnienia. Stąd stwierdzenie okoliczności warunkujących sprzeciw, będzie w istocie ich projektowaniem. Oczywiście, jeżeli chodzi o inne zajęcie lub sposób zarobkowania ta sprzeczność nie powstaje, albowiem prokurator zawiadamia prokuratora przełożonego o jego podjęciu (stąd konstrukcja przepisu warunkująca sprzeciw wobec ich kontynuowania, jest językowo i logicznie uzasadniona).

[32] Szerzej: R. Kmieciak, A. Staszak, Prawo o prokuraturze Komentarz Praktyczny, Warszawa 2020, str. 247.

[33] A. Kiełtyka, W. Kotowski, A. Ważny, Komentarz do art. 103 Ustawy Prawo o prokuraturze, Warszawa 2017 – „Przepis wprawdzie nie wymaga, by w następstwie zawiadomienia właściwy prokurator pisemnie poinformował zgłaszającego o braku sprzeciwu, lecz wydaje się to uzasadnione. Potwierdzi w ten sposób, że zawiadomienie do niego wpłynęło i zostało rozpoznane”.

[34] Jeżeli inne zajęcie lub sposób  zarobkowania polegają na cyklicznym wykonywaniu jakiś zajęć w ramach umów cywilno-prawnych (konferencje, szkolenia, publikacje, prokurator nie ma obowiązku zawiadamiania o każdej pojedynczej czynności, która będzie skutkowała podpisaniem umowy o dzieło lub zlecenia i dodatkowym wynagrodzeniem (wyr. SN z 21.5.2019 r., II DSI 70/18, Legalis). Wystarczy, że jednorazowo zawiadomi o zamiarze wykonywania danego rodzaju działalności, nawet jeżeli różne będą pomioty, na rzecz których będzie je wykonywał – M. Szeroczyńska, P. Drembkowski (red.), Prawo o Prokuraturze (…), Komentarz, Warszawa 2021, str. 254.