Wystąpienie Zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia do Prokuratora Krajowego w sprawie przygotowania prokuratorów i pracowników prokuratury do wykonywania obowiązków w stanie epidemii

Warszawa, dnia 26 marca 2020 r.

Pan Bogdan Święczkowski
Prokurator Krajowy

Stosownie do przepisu § 6 ust. 4, 5 i 7 Statutu do celów Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia należy m.in. działanie na rzecz stworzenia warunków do wykonywania przez prokuratorów swoich zadań rzetelnie, obiektywnie i bezstronnie, z poszanowaniem praw i wolności jednostki oraz interesu publicznego, stworzenie równych szans i możliwości godnego wykonywania zawodu przez prokuratorów i urzędników prokuratury, bez względu na zajmowane stanowisko i miejsce pracy oraz ochrona autorytetu prokuratury.

Wypełniając zatem zadania statutowe z zainteresowaniem zapoznaliśmy się z publikacjami artykułów w portalu TVN24 pt. „Pod krawatem, bez kombinezonu. Prokuratorzy będą przerywać pracę”, w portalu ONET.pl pt. „Koronawirus w Polsce. Prokuratorzy boją się o swoje zdrowie. Apelują do władz” oraz w portalu PRAWO.pl pt. „Bez maseczek i kombinezonów – prokuratorzy też boją się koronawirusa”.

Obraz prokuratury opisany w treści tych publikacji jest zgodny z docierającymi do Stowarzyszenia sygnałami z bardzo licznych prokuratur na terenie kraju, sygnałami pracowników, naszymi własnymi obserwacjami i uwagami przekazywanymi przez prokuratorów. Sygnały te nie są pozytywne, przebija w nich obawa o bezpieczeństwo, troska o współpracowników i nurtujące pytanie: czy naprawdę Prokurator Generalny, Prokurator Krajowy i kierownictwo prokuratury w obliczu stanu zagrożenia epidemią zrejterowało, poddało się, zostawiło sprawy bezpieczeństwa pracowników poza własnym zainteresowaniem?
W związku ze wskazanymi powyżej publikacjami medialnymi z zainteresowaniem zapoznaliśmy się z Oświadczeniem Prokuratury Krajowej z dnia 24 marca 2020 roku. Prokuratura Krajowa zapewnia w nim, że „prokuratorzy i pracownicy prokuratur mają w wystarczającej ilości środki ochrony osobistej, niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych w warunkach epidemii”.

Tymczasem dotychczas Prokurator Krajowy powołał zespół prokuratorów w Prokuraturze Krajowej do spraw koordynacji walki z przestępczością gospodarczą w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego (zarządzenie nr 28/20 z dnia 16.03.2020 r.). Dyrektor Departamentu do Spraw Przestępczości Gospodarczej Prokuratury Krajowej w dniu 19.03.2020 r. skierował pismo, zawierające wniosek o szerokie współdziałanie z Dyrektorami Izb Administracji Skarbowej w zakresie pilnej potrzeby zagospodarowania alkoholu zatrzymanego na potrzeby postępowań karnych w sposób, który umożliwiłby jego wykorzystanie jako środek do dezynfekcji. W dniu 19.03.2020 r. Zastępca Dyrektora Biura Prezydialnego Prokuratury Krajowej, mając na uwadze sytuację epidemiologiczną związaną z rozprzestrzenianiem się korona wirusa SARS – CO V-2, poleciła wdrożenie działań, mających na celu jak najszersze wykorzystanie elektronicznego sposobu ekspedycji przesyłek.
Natomiast w dniu 16.03.2020 r. Prokurator Krajowy polecił kierownikom powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury podjęcie stosownych działań, w tym wydanie zarządzeń zapewniających bezpieczeństwo w budynkach prokuratury, między innymi poprzez:

• ograniczenie wejść do budynków prokuratury,
• rozważenie wprowadzenia pomiarów temperatury ciała przed wejściem do budynku prokuratury,
• wprowadzenie zasady telefonicznego informowania przełożonego o zamiarze powrotu do pracy po okresie nieobecności, w sytuacjach wcześniejszego przebywania w miejscach występowania zagrożenia, określonych w komunikatach Głównego Inspektora Sanitarnego,
• rozważenie czasowego wyłączenia lub ograniczenia przyjmowania interesantów oraz wyposażenia pracowników przyjmujących interesantów w niezbędne środki ochrony osobistej (np. rękawiczki, maski),
• zobowiązanie podległych pracowników do niezwłocznego informowania o podejrzeniu zachorowania wywołanego koronawirusem.

Ponadto wskazano na konieczność zabezpieczenia sprzętu niezbędnego do wykonywania pracy zdalnej, dokonanie ustaleń w zakresie zasad wykonywania czynności niecierpiących zwłoki związanych z prowadzonymi postępowaniami, rozeznanie zmian lokalizacji przeprowadzenia czynności poza siedzibą prokuratury, odwołanie szkoleń, wyjazdów służbowych, konferencji, seminariów, ograniczenia do minimum bezpośredniego kontaktu pomiędzy pracownikami w pracy, delegowania pracowników pomiędzy jednostkami, informowania o sytuacjach kryzysowych, pouczaniu stron o konieczności udzielania informacji m.in. o kwarantannie itp.

Jak widać z powyższego zestawienia Prokuratura Krajowa „działa” i mimo, że dokonała zmiany swej siedziby, zarządzając przeprowadzkę do nowego budynku w dobie zagrożenia epidemicznego, „zajęła się” też organizacją pracy jednostek prokuratury. Jednakże obowiązki w tym zakresie zostały przerzucone na kierowników poszczególnych jednostek, a silna Prokuratura Krajowa, prężnie działająca na wszelkich forach i polach, oddała całkowicie decyzję w ręce innych podmiotów. Kierownictwo Prokuratury Krajowej nie potrafiło w aktualnej sytuacji stanąć na wysokości zadania. Wykazało się brakiem rozeznania w zakresie potrzeb prokuratorów i pracowników prokuratury, nie potrafiło przygotować instytucji na czas kryzysu, a gdy on nastąpił podjąć właściwych działań organizacyjnych, dokonać stosownego wyposażenia pracowników w niezbędny sprzęt, opracować i wdrożyć praktycznych, merytorycznych modeli działania czy to na miejscu prowadzenia oględzin czy wykonywania czynności z udziałem stron przy zakażeniu lub podejrzeniu zakażenia koronawirusem. Prokuratura Krajowa odpowiedzialność za jakość, rodzaj podejmowanych decyzji przekazała kierownikom poszczególnych jednostek. Prokuratorzy Regionalni, Okręgowi, Rejonowi zadanie to realizują z różnym zaangażowaniem i różnymi skutkami. Mamy bowiem do czynienia z sytuacją, gdy w jednej jednostce wydawane są zarządzenia, nabywany jest sprzęt, który pozwala realnie myśleć o bezpieczeństwie, a jednocześnie są jednostki, w których ich kierownicy wykazują się całkowitym lekceważeniem zaistniałej sytuacji, nie potrafiąc nawet w minimalnym stopniu zapewnić pracownikom poczucia bezpieczeństwa.

Brak zatem właściwego zarządzania kryzysowego jest niewątpliwie faktem, a jednocześnie prawdopodobnie także skutkiem wielu podejmowanych w minionych latach błędnych decyzji, w tym także kadrowych, strukturalnych i organizacyjnych. Żaden z powołanych powyżej aktów prawnych, wytycznych czy poleceń Prokuratury Krajowej nie zapewnił i nie dostarczył prokuratorom poczucia bezpieczeństwa, o adekwatnych do zagrożenia środkach ochrony nie wspominając.

Nic zatem dziwnego, że w obliczu oświadczenia Prokuratury Krajowej z dnia 24 marca 2020 r. w reakcjach prokuratorów realizujących na co dzień bieżące obowiązki służbowe pojawiły się liczne głosy krytyki. Nie można obojętnie przejść obok stwierdzeń takich jak:

1. „byłam na posiedzeniu aresztowym. 3 podejrzanych i 9 policjantów. Wszyscy poza mną w maseczkach. Sąd kazał mi wydać maseczkę ze swoich zasobów. Jesteśmy biedakami”;
2. „taka rzeczywistość – gdy dzisiaj zapomniałam rękawiczek z domu i pytałam o nie w pracy odpowiedziano mi, że przysługują tylko dla pracowników biura podawczego – maseczek nikt nie widział, jedna butelka ok. 300 ml płynu dezynfekcyjnego na całą PR”;
3. „mój szef dzwonił po swoich podwładnych i pytał, kto ma dojścia do Orlenu, bo kończy nam się płyn do dezynfekcji i musi sam skądś załatwić. Nie mówiąc już o tym, że ten dotychczasowy to był płyn do dezynfekcji podłóg, który sekretarki rozcieńczały, żeby nie był szkodliwy dla skóry”.

W ocenie Stowarzyszenia brak jest uzasadnionych wątpliwości co do rzetelności przekazu danych o aktualnej sytuacji związanej z bezpieczeństwem pracy pracowników Prokuratury, zwłaszcza, że analiza danych wskazuje na powtarzające się przypadki braków w wyposażeniu powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury środków ochrony osobistej. Nadto wśród powtarzających się uwag wskazuje się na niewystarczającą ilość i jakość dostępnych płynów dezynfekujących.

W zdecydowanej większości dostępne w poszczególnych jednostkach środki ochrony osobistej pochodzą (tam, gdzie one są dostępne) z zasobów własnych poszczególnych jednostek (apteczki, wyposażenie archiwum) lub zostały nabyte przez kierowników jednostek ze środków własnych tych jednostek, a w niektórych przypadkach nabycia środków dokonywali sami pracownicy. Z uzyskanych informacji wynika także, że Prokuratura Krajowa nie przekazała dotychczas (stan na 24 marca 2020 r.) nie tylko środków finansowych na dokonanie tych zakupów, ale nie przekazała także środków ochrony osobistej jednostkom niższego rzędu.

Skala ujawnianych braków pozwala więc na wysunięcie tezy o występujących powszechnie nieprawidłowościach o wymiarze systemowym, które mogą powodować realne zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników Prokuratury.

Pomijając jakość udostępnionych środków (m.in. kombinezony czy fartuchy z flizeliny zapewniające ochronę przed minimalnymi czynnikami szkodliwymi, kombinezony malarskie, maseczki antypyłowe lub chirurgiczne lecz jedno, góra dwuwarstwowe), w szczególności wskazać należy, że prokuratorów nie wyposażono w odpowiednią ilość adekwatnych do stanu zagrożenia, kompletnych kombinezonów ochronnych, brak jest maseczek z wymaganym filtrem FFP2 lub FFP3. Braki te mogą znacznie utrudnić, a nawet uniemożliwić prokuratorom udział w oględzinach miejsc zdarzenia i sekcjach zwłok ofiar przestępstw (w warunkach ich zakażenia lub podejrzenia zakażenia koronawirusem).

Trudno zatem w obliczu pozyskanych choćby przykładowo danych, uznać by zapewnienia Prokuratury Krajowej co do tego, że „Prokuratorzy i pracownicy prokuratur mają w wystarczającej ilości środki ochrony osobistej niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa w czasie wykonywania przez nich obowiązków służbowych w warunkach epidemii” były rzetelne.

Komunikat Prokuratury Krajowej z dnia 24 marca 2020 r. wskazuje także, że „Prokuratura Krajowa jest w stałym kontakcie ze służbami sanitarnymi i organizuje pracę prokuratorów z zachowaniem najwyższych standardów bezpieczeństwa, które obowiązują w stanie epidemii” – skoro tak, to pojawia się pytanie jakie są te standardy, bo chyba nie te opisane treścią chociażby cytowanej przykładowo korespondencji. Pytanie o standardy jest także zasadne z innego powodu. Dotychczas bowiem nie przekazano do powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury informacji w tym zakresie, nie opracowano i nie udostępniono prokuratorom zasad postępowania na miejscu zdarzenia i tego przy zapewnieniu jakich warunków i środków mogą realizować czynności procesowe w siedzibach prokuratur w stanie epidemii.

Należy zwrócić także uwagę na fakt, że dotychczasowe zalecenia Prokuratury Krajowej nie poruszyły w zadowalającym zakresie sygnalizowanych problemów, a decyzje co do zakresu i rodzaju podejmowanych czynności organizacyjnych przekazane w całości kierownikom poszczególnych jednostek, realizowane są z różnym efektem.

Mając na uwadze wskazane niepokojące sygnały należy zadać publicznie pytania:

1. czy, kiedy i ile środków własnych zostało przeznaczonych przez Prokuraturę Krajową na nabycie środków ochrony osobistej, substancji wirusobójczych dla prokuratorów i pracowników prokuratury,
2. kiedy, ile i jakie środki ochrony osobistej, substancji wirusobójczych zostało przez Prokuraturę Krajową nabytych i przekazanych poszczególnym jednostkom organizacyjnym prokuratury,
3. jakie są zasady wykonywania czynności oględzin, sekcji zwłok i czynności z udziałem stron w siedzibach prokuratury w przypadku zakażenia lub podejrzenia zakażenia ich koronawirusem,
4. jakie są „najwyższe standardy bezpieczeństwa, obowiązujące w stanie epidemii” wytworzone w porozumieniu z służbami sanitarnymi, o jakich mowa w komunikacie Prokuratury Krajowej z dnia 24 marca 2020r. i kiedy o ich treści zostaną poinformowani pracownicy wszystkich jednostek organizacyjnych prokuratury.

W dniu 26 marca 2020 r. do Stowarzyszenia zaczęły docierać informacje o dodatkowych środkach ochrony dostarczanych do prokuratur. Należy docenić ten fakt i nie można go pominąć. Natomiast jakość i ilość nabywanego sprzętu nadal jest niezadowalająca. Przekazywane środki ochrony nie stanowią bowiem adekwatnego do zagrożenia zabezpieczenia. Dlatego Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia domaga się zapewnienia dla prokuratorów i pracowników prokuratur bezpieczeństwa przy wykonywaniu czynności służbowych i odpowiedzi na wskazane powyżej pytania. Wszyscy pracownicy prokuratury zasługują na poważne potraktowanie.

Zarząd Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia